„Współpraca między lokalnymi miłośnikami historii w gminie i archeologiem bardzo szybko przyniosła efekty” – tak o odkrytym przez pasjonatów niezwykle bogatym skarbie z epoki brązu wypowiedział się znany archeolog.

Region Dolnej Odry należy do grupy obszarów uznanych za kluczowe dla studiów nad wymiana dóbr prestiżowych i przedmiotów metalowych w epoce brązu i w okresie halsztackim (2200-700 p.n.e.).

Szczególne nasycenie zabytkami z brązu notuje się w okresie schyłkowego neolitu oraz wczesnej i starszej epoki brązu (2300-1600). Wówczas kultura ceramiki sznurowej słynąca z wytwarzania w naszym regionie siekier i sztyletów z krzemienia podlegała wpływom kulturowym z Moraw i Śląska, gdzie z kolei uformowała się kultura unietycka znana z zaawansowanego technologicznie i bardzo intensywnego wytwarzania narzędzi i ozdób z brązu, chociaż sporadycznie występują obok nich także przedmioty ze złota. Przedmioty metalowe przez kilkaset lat napływały w okolice Szczecina i Gryfina w efekcie kontaktów między społecznościami zamieszkującymi dorzecze dolnej i górnej Odry.

Kolejny okres bardzo intensywnego napływu przedmiotów z tego surowca notujemy w IV-V okresie epoki brązu i w okresie halsztackim. Co prawda w gminie Widuchowa znamy znaleziska tej kategorii zabytków archeologicznych, jednak są one bez wątpienia niewspółmierne do postulowanego zasobu kopalnego. Dlatego to poszukiwania z użyciem wykrywacza tworzą szansę na urealnienie obrazu map z lokalizacją znalezisk luźnych, depozytów i zbiorów sepulkralnych, czyli towarzyszących obrządkowi pogrzebowemu. W obecnym stanie wiedzy o kulturze łużyckiej uznaje się za bardzo prawdopodobne istnienie zwyczaju wrzucania przedmiotów brązowych do zbiorników wodnych i mokradeł zlokalizowanych w pobliżu cmentarzysk. Jest szansa, że wiele obecnych łąk powstało w wyniku melioracji w czasach pruskich i niemieckich i na niewielkiej głębokości mogą znajdować się takie obrzędowe depozyty lub pojedyncze przedmioty.

Wiemy, że temat jest bardzo interesujący i wart prac poszukiwawczych. Wstępne prospekcje pozwolą najpewniej poprawić ewidencję stanowisk z przedmiotami brązowymi. Na tym obszarze nie prowadzono dotychczas badań archeologicznych, dlatego relacjonowany projekt jest pionierski i pierwsze wyniki są fenomenalne. Na terenie Europy Środkowej i Północnej na masową skalę znajdowano takie przedmioty podczas wydobywania torfu w XVIII i XIX w., natomiast ostatnie dekady dostarczyły odkryć, które wyjaśniają znaczenie tych depozytów w kulturze epoki brązu. Nieco rozjaśniając ten temat trzeba wiedzieć, ze są okresy, kiedy w grobach deponowano mnóstwo broni i ozdób z brązu i takie, gdy groby zawierały tylko popielnice i ludzkie szczątki. Dzisiaj wiemy, ze ten drugi typ cmentarzysk łączy się nieodzownie z bagnami i zbiornikami wodnymi, które był w sferze symbolicznej częścią cmentarzysk. Jaki charakter miały zbiorniki wodne i dolina rzeczna na terenie objętym naszych nieformalnym projektem- postaramy się w najbliższym czasie dowiedzieć i mamy nadzieję n fascynujące odkrycia. Oczywiście dolina rzeki Rurzycy musiał być niegdyś szlakiem wodnym, a wychodząc na bagnisty, brzeg łatwo było wiele przedmiotów zgubić.

W miejscowości Krzywin (gm. Widuchowa) od roku prowadzone są rozpoznawcze badania archeologiczne w dolinie rzeki Rurzycy. Pierwsze wycieczki krajoznawcze i przegląd map uświadomiły wówczas, że to teren piękny i wyśmienity dla wielu społeczności z epoki kamienia i epoki brązu, jednak bardzo słabo rozpoznany, z perspektywy naukowca dziewiczy. Współpraca między lokalnymi miłośnikami historii w gminie i archeologiem bardzo szybko przyniosła efekty, o których opowiedzieliśmy w artykule lipcowym „Odkryli obozowiska łowców sprzed 8-10 tysięcy lat”). Okazało się jednak, że poza licznymi wyrobami krzemiennymi na brzegu rzeki Rurzycy znajdują się rozproszone wyroby z brązu.

Jednocześnie poszukiwania z użyciem detektora prowadzi Grzegorz Gunia ze Stowarzyszenia na rzecz rozwoju gminy Widuchowa. Poszukiwania oczywiście prowadzone są za zgodą właścicieli oraz Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Stowarzyszenie od kilku lat w społeczności lokalnej prowadzi akcje promujące historię oraz hobby z wykrywaczem metali a w tym roku przeprowadziliśmy wspólnie z archeologiem z Pracowni Archeologiczno- Konserwatorskiej „Jastrzębiec” kilka warsztatów dla dzieci pokazując różne oblicza historii i zabytków, aby uświadamiać już od najmłodszych lat na co zwracać uwagę podczas spacerów i wycieczek.

Obecnie chcielibyśmy podzielić się rewelacyjnym odkryciem, na które składają się trzy zabytki brązowe: sztylet z ostrymi jak brzytwa krawędziami, fr. dłuta lub czekana oraz sierp. Przedmioty zostały znalezione bardzo blisko i jest bardzo prawdopodobne, iż stanowią elementy rozproszonego depozytu z epoki brązu. Trwają jeszcze konsultacje i poszukiwane są informacje w literaturze (wykonywane są tzw. kwerendy). Po pierwszych poszukiwaniach pod kątem śladów osad z epoki kamienia wiadomo było, iż nowo odkryte stanowisko archeologiczne jest wyjątkowe nie tylko dla badaczy epoki kamienia, ale może się okazać istotne dla studiów nad społecznościami epoki brązu. Poszukiwania z wykrywaczem metalu pokazują jeszcze inne ślady osadnictwa datowane na epokę brązu, które pobudzają wyobraźnię i potwierdzają nie uświadamiany potencjał gminy Widuchowa.

Tekst autorstwa archeologa Marcina Dziewanowskiego oraz redaktora Grzegorza Racinowskiego z Gazety Gryfińskiej

Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!