Kapsuła czasu, która ukryta była pod szczątkami pomnika dla kombatantów i poległych tzw. „wojny wyzwoleńczej 1813-1815” odkryta przypadkowo podczas robót drogowych w Nysie.
Nie tak dawno bo w ubiegłym tygodniu pisałem o kapsule czasu odkrytej pod zabytkową kolumną w Oławie. Tym razem kolejną taką kapsułę odkryto w Nysie. Materiał na ten temat przygotował i opracował Edward Hałajk – dyrektor Muzeum w Nysie.
Pomnik na „Górce Hanuszowskiej” w miejscu nazywanym „górka kapliczna” (Kapellenberg) został wystawiony w celu uczczenia poległych i kombatantów, uczestników tzw. „wojny wyzwoleńczej 1813-1815”, czyli VI koalicji antynapoleońskiej, zakończonej abdykacją Napoleona. Niestety, dla polskiej sprawy miało to również niekorzystne skutki, wiązało się z likwidacją Księstwa Warszawskiego i utratą nadziei na odzyskanie niepodległości.
Pomnik został ustawiony na wzniesieniu, z którego rozciąga się niezwykle malowniczy widok na Nysę i góry, na styku ówczesnych powiatów nyskiego i grodkowskiego. Ten punkt strategicznie odegrał ważną rolę w czasie oblężenia Nysy przez wojska napoleońskie w 1807 roku, a następnie w czasie walk o Nysę w marcu 1945 roku.
Wkopanie kamienia węgielnego miało miejsce 18 października 1816 roku. Była to nowoczesna na owe czasy instalacja, bowiem na marmurowym postumencie wykonanym przez Franza Aldera z pobliskich Sławniowic, ustawiono wspierający się na czterech łapach obelisk wykonany ze stopu żelaza. Najprawdopodobniej pomnik został zniszczony w trakcie walk o Nysę w marcu 1945 roku. W czasie obecnych prac drogowych saperzy odkryli w tym miejscu liczne niewybuchy.
Można dodać, że wcześniej w tym miejscu znajdowała się prawdopodobnie barokowa kaplica, od której przyjęła się dawna nazwa. Współcześnie był tam ustawiony wysoki krzyż drewniany z blaszanym wizerunkiem Chrystusa.
W związku z prowadzonymi na przełomie lutego i marca 2023 roku pracami, przy drodze krajowej nr 46 na wysokości Górki Hanuszowskiej, zostały odnalezione fragmenty marmurowego postumentu z inskrypcjami, a w dniach następnych po zdjęciu głębszej warstwy ziemi odsłonięte zostały fundamenty pomnika. Wprawdzie Muzeum Powiatowe w Nysie nie prowadzi w tym miejscu badań archeologicznych, jednak o wszystkich zdarzeniach i postępach prac było informowane na bieżące przez pracownika firmy BUDIMEX SA.
Pracownicy Muzeum kilkakrotnie udawali się na miejsce prowadzonych prac i wykonali dokumentację fotograficzną. Stwierdzono poza fragmentami pomnika także odsłonięty fundament wykonany z kamieni łamanych (granit) i nieregularnych otoczaków o różnej średnicy, z przewagą dużych. Ponadto obok fundamentu pomnika, od strony północnej, poniżej stwierdzono starszy fundament, przypuszczanie z kaplicy jaka mogła znajdować się w tym miejscu w czasach historycznych.
W sobotę (11 marca 2023) prowadzono prace rozbiórkowe fundamentu z użyciem koparki, w trakcie których, w specjalnej niszy odnaleziono „Kapsułę czasu”. Z uwagi na zawartość jest to odkrycie, które można nazwać – „odnalezienie skarbu”.
Kapsuła wykonana z blachy miedzianej w formie urny, była lekko uszkodzona mechanicznie. Wewnątrz znajdowały się zawilgocone zwitki papieru i skorodowane, nie zidentyfikowane przedmioty. Po rozpakowaniu zawartości stwierdzono: arkusz skóry, mocno skorodowany, z nieczytelnymi, szczątkowo zachowanymi napisami; pliki papierów, w tym broszura z tytułem w języku niemieckim: Program zu der Feierlichkeit, welche am 18 ten dieses Monats Statt finden soll. oraz broszura papierowa z tytułem w języku niemieckim: Lieder, welche am 18ten October 1816 / bei der Legung des Grundsteins / zum eisernen Denkmahle fur die geffalenen Vaterlands = Vertheibiger aus dem Neiss=Grottkauschen Kreise iheils auf dem Kapellen=Berge bei Neisse, theils in dem Resourcen Saale zuNeisse gesungen worden sind / Gedruckt bei Franz Anton Rosenkranz; podłużny arkusz papieru z rysunkiem technicznym pomnika, (ze skalą, bez wymiarów), srebrne pruskie monety zdawkowe (4 szt.), medal za wojnę 1813-1814 roku, ustanowiony 24 grudnia 1813 r. przez króla Fryderyka Wilhelma III i dwa Krzyże Żelazne 1813, pierścionek z oczkiem (damski), przypuszczalnie złoty.
Wymienione przedmioty został udokumentowane fotograficznie i wstępnie zabezpieczone przez pracowników pracowni konserwacji Muzeum Powiatowego w Nysie.
W poniedziałek 13.03.2023 r. dokonano transportu marmurowych fragmentów postumentu pomnika z miejsca odnalezienia na dziedziniec Muzeum.
Źródło i zdjęcia: Muzeum Powiatowe w Nysie
Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!
