Jest to największa nekropolia wielokulturowa w Europie Środkowej, która badana wykopaliskowo od 1973 roku do dnia dzisiejszego ukazuje niezwykłe rytuały dawnych kultur i skarby z zamierzchłych czasów.
Mowa dokładnie o stanowisku nr 5 w Czarnówku gm. Nowa Wieś Lęborska, pow. Lęborski, woj. pomorskie. Które badane wykopaliskowo jest już od 48 lat, a od 2008 roku przez Muzeum w Lęborku. Dzięki takim miejscom możemy znacznie poszerzyć swoją wiedzę na temat dawnych kultur i ich zwyczajów.
Jak twierdzą naukowcy birytualne (obrzędowe) cmentarzysko ludności kultury pomorskiej, oksywskiej i wielbarskiej oraz z okresu wczesnego średniowiecza w Czarnówku, stan. 5 jest w tej chwili największą i najbogatszą nekropolią prahistoryczną i wczesnośredniowieczną w Europie Środkowej, mającą kluczowe znaczenie dla archeologii Europy Środkowej i północnej. W 1973 roku, po przypadkowym odkryciu grobu z II wiek p.n.e., przeprowadzono tu pierwsze badania wykopaliskowe. W trakcie tych prac odkryto liczne, bogato wyposażone groby ciałopalne i inhumacyjne (obrzęd pogrzebania zwłok w formie złożenia niespalonego ciała do grobu). Łącznie, podczas 18 sezonów badawczych przeprowadzonych w latach 1973 – 2000, rozpoznano obszar ok. 50 arów i wyeksplorowano ponad 450 grobów (szkieletowych i ciałopalnych).
Prace badawcze na stanowisku w Czarnówku wznowiono w 2008 roku. Koordynowane są przez Muzeum w Lęborku, a ich kierownikiem jest Agnieszka Krzysiak, kustosz Muzeum w Lęborku. Intensywne badania wykopaliskowe, zmierzające do rozpoznania całości stanowiska prowadzone są do teraz. Łącznie przebadano już blisko 5 hektarów powierzchni cmentarzyska. W sumie, podczas wszystkich prac wykopaliskowych prowadzonych od 1973 do dzisiaj zarejestrowano, wyeksplorowano i zadokumentowano ponad 3000 obiektów, w przeważającej większości grobów szkieletowych z pierwszych wieków naszej ery, a także ogromną liczbę zabytków nieporównywalną z żadnym innym cmentarzyskiem starożytnym z ziem polskich.
Wszystkie materiały zabytkowe oraz dokumentacyjne pozyskane w wyniku prac archeologicznych prowadzonych w Czarnówku na stanowisku nr 5 trafiły do lęborskiego muzeum. W sezonie 2021 prace prowadzone były w północno-zachodniej strefie cmentarzyska, głównym celem badań było uchwycenie zachodniej granicy nekropolii, co utrudniał stojący w tym miejscu budynek mieszkalny. Obiekty odkryte w 2021 roku są pochówkami kultury wielbarskiej, groby są szkieletowe oraz ciałopalne.
Jednym z ciekawszych odkryć tego sezonu jest właśnie praktycznie nienaruszona popielnica, która oprócz spalonych spalonych szczątków ludzkich zawierała dosyć bogaty zestaw darów grobowych. Wśród nich są: elementy pasa, zapinki, wisior opasany z muszlą kauri, fragmenty bransolety, resztki prawdopodobnie naczynia brązowego, oraz złota rzymska lunula.
Źródło: Muzeum w Lęborku, Zdjęcia: Maciej Marczewski i Agnieszka Krzysiak