Niezwykła pieczęć z Inflant świadkiem dawnej potęgi Rzeczpospolitej

To że nasz kraj zaledwie kilkaset lat temu był olbrzymią potęgą jest rzeczą bezsprzeczną, do dziś zachowało się jednak niezbyt wiele świadectw tamtych lat. Jednym z nich może być ta pieczęć odkryta przez poszukiwacza na terenach dzisiejszej Łotwy.

Z tematem rozszyfrowania tej pieczęci zwrócił się do mnie Artur Kropiwiec, który prowadzi na Instagramie profil @Metaldetectingbuddy. Żartobliwie mogę stwierdzić że jest to chyba jeden z nielicznych razy gdy przydał się do czegoś mój profil który założyłem tam jakiś czas temu, a do którego obserwowania również Was zapraszam.

Wróćmy jednak do pieczęci, odkrył ją nad jeziorem mieszkaniec Łotwy Andrejs Leonovs, który co ciekawe również ma Polskie korzenie. Mieszka on w mieście Dyneburg o którym zaraz napiszę trochę więcej i to właśnie tam w trakcie poszukiwań trafił ten artefakt. Czym jest i do kogo należał znaleziony stempel? – Jak można przeczytać z jej otoku jest to dokładnie „Pieczęć IIM(?) Sądu Ziemskiego Prowincji Dźwińskiej”. Widnieje na niej symbol Rzeczpospolitej Obojga Narodów – orzeł i pogoń, a pod nim herb Województwa inflanckiego (Księstwa Inflanckiego), zwanego też Inflantami polskimi.

Sąd ziemski, był niczym innym jak sądem szlacheckim w dawnej Rzeczypospolitej. Wywodził się z sądu książęcego na dworze i przez to miał status sądu monarchy, co było o tyle istotne, iż szlachta osiadła mogła być sądzona jedynie przez sąd monarszy. Sądownictwo ziemskie na Inflantach Polskich wraz z tym w Prusach Królewskich było jednym z najsłabiej funkcjonujących i najpóźniej wprowadzonych. Odkryta pieczęć do laku musiała być jednak niemym świadkiem wielu ważnych wydarzeń i historii, zatwierdzając dużo ważnych decyzji.

Kompetencja rzeczowa sądu ziemskiego obejmowała wszystkie sprawy, w których pozwanym był szlachcic osiadły, z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla sądu grodzkiego (cztery artykuły grodzkie) oraz podkomorskiego. Sądy ziemskie począwszy od początku XVI w. sukcesywnie traciły „klientelę” wskutek nadania prawa wieczności sądom grodzkim. Sąd mógł uznać się niewładnym do orzekania w jakiejś sprawie, jeśli była bardzo skomplikowana, i odesłać ją do rozstrzygnięcia do sądu wiecowego, sejmikowego lub monarszego. Dodatkowo sąd ten prowadził do XVII w. księgi wieczyste. Tam gdzie nadal działały, oprócz spraw karnych i cywilnych o zawężonym zakresie, orzekały także w sprawach nagany szlachectwa i administracyjnych (sprawowanie nadzoru nad sądami patrymonialnymi, sprawy o niezapłacone myto).

Jak wspomniałem pieczęć prowincji Dźwińskiej została odkryta w mieście Dyneburg (łot. Daugavpils) miasta na Łotwie, w południowo-wschodniej części kraju, nad Dźwiną (nazwa w języku łotewskim oznacza zamek nad Daugavą, tj. Dźwiną). Jest to miasto wydzielone, drugie co do wielkości miasto Łotwy, stolica i centrum naukowe, przemysłowe i kulturalne Łatgalii (b. Inflant Polskich).Było to miejsce obrad sejmików dla ziemian z Inflant pozostałych przy Rzeczypospolitej od 1673 roku.

W 1559 roku wspomniany zamek został oddany w zastaw królowi polskiemu Zygmuntowi Augustowi. Po sekularyzacji zakonu Dyneburg w latach 1559–1772 znajdował się w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jako stolica Inflant Polskich. Najpierw był stolicą powiatu dyneburskiego. W 1577 roku stary krzyżacki zamek Dyneburg został zdobyty przez wojska moskiewskie Iwana Groźnego, który wkrótce wybudował bastionowy szaniec około 19 km w dół rzeki Dźwiny.

Po odzyskaniu Inflant przez Polskę, w pobliżu moskiewskiego szańca król Stefan Batory lokował nowe miasto Dyneburg, któremu 26 marca 1582 roku nadał prawo magdeburskie oraz wybudował nową twierdzę. W 1629 roku wojewoda smoleński Aleksander Korwin Gosiewski ufundował w mieście kolegium jezuitów, będące pierwszą szkołą w regionie. Obok kolegium powstał kościół. W 1652 sejm wydał konstytucję o ufortyfikowaniu miasta, a projekt powstał z inicjatywy króla Jana Kazimierza. W 1655 roku miasto zajęli Szwedzi, a w 1656 miasto i twierdzę przejęły wojska moskiewskie, które nadały mu nazwę Borisoglebsk. Okupacja moskiewska trwała do 1666 roku, gdy Dyneburg został na mocy układu andruszowskiego odzyskany przez Polskę. W 1667 roku Dyneburg został stolicą województwa inflanckiego i od tego czasu w twierdzy przebywała na stałe polska załoga wojskowa. W 1691 roku w Dyneburgu stacjonował polski garnizon liczący prawie 1200 ludzi. W 1710 roku miasto ucierpiało w wyniku zarazy, a w twierdzy zmarli prawie wszyscy żołnierze. W sierpniu 1794 roku miasto spłonęło w wyniku prowadzonych o nie walk.

Mimo że ludność polska była głównie ludnością pochodzenia szlacheckiego, w tym w części południowej Inflant Polskich mieszkało dużo drobnej szlachty, to były również obszary zamieszkane przez ludność chłopską, jak np. w rejonie Warklan (łot. Varaklăni) na południe od Jeziora Łubań (cztery wioski) lub Dagdy na północ od Krasławia. W końcu XIX w. i na początku XX w. wyłoniła się z tej grupy silna polska inteligencja skupiona głównie w Dyneburgu.

To pokrótce wszystko co udało mi się znaleźć w jeden wieczór w tym temacie, jeśli macie więcej ciekawych informacji dotyczącej tej pieczęci lub miejsca z którego pochodzi to piszcie śmiało w komentarzach.

Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!