Malowidła z Lascaux to najstarszy „zapis informacji” w historii ludzkości?

Datowane na ponad 20 tys. lat temu wizerunki zwierząt z francuskiej jaskini mają być najstarszym na świecie systemem przekazującym informację. Artykuł archeologów z Uniwersytetu Durham mówi, że kropki i kreski obok malowideł są czymś w rodzaju kalendarza łowieckiego ludzi z paleolitu.

Sztuka naskalna znana jest co najmniej od 40 tys. lat i znajduje się w wielu europejskich jaskiniach, takich jak Lascaux, Chauvet i Altamira. Oznacza to że człowiek w epoce paleolitu potrafił rysować, grawerować i malować niefiguratywne znaki (najczęściej zwierzęta będące wtedy podstawowym pożywieniem, to czas w który nie znane było ich udomowienie ani uprawa roślin).

Sztukę naskalną zaczęto odkrywać już od końca XIX wieku, a najbardziej spektakularny jej przykład w Lascaux w południowo zachodniej Francji. Jaskinia została odkryta w roku 1940, gdy pies 18-latka Marcela Ravidata trakcie spaceru wpadł do dziwnej dziury w ziemi. Chłopak wraz z trzema kolegami weszli przez głęboki na 15 metrów szyb i odnaleźli bogate wizerunki zwierząt wraz z kropkami i kreskami. Wrócili tam z księdzem Abbé Henri Breuile, znanym pasjonatem archeologii, który jeszcze przed wojną badał takie odkrycia.

21 września 1940 r. Breuil wykonał wiele szkiców jaskini, z których niektóre są dziś wykorzystywane jako materiał do badań ze względu na późniejszą degradację malowideł. Gdy skończyła się wojna, kompleks jaskiń udostępniono zwiedzającym, a rok później rozpoczęto zaawansowane badania archeologiczne. W ciągu 10 lat dwutlenek węgla, ciepło i wilgoć wytwarzane przez 1200 odwiedzających dziennie zaczęły uszkadzać malowidła. W związku z tym w 1963 roku jaskinię zamknięto dla zwiedzających.

Od lat w badaniach sztuki naskalnej naukowcy zawsze skupiali się na wizerunkach zwierząt, ale obok nich na ścianach jaskiń pojawiają się także tajemnicze znaki. Z badań ponad 140 lokalizacji wynika, że przez tysiące lat funkcjonowało tylko około 26 identycznych piktogramów. Z pewnością nie miały one powiązania z żadnym językiem, stanowiąc rodzaj ponadczasowego i ponadregionalnego kodu.

Używając bazy danych obrazów z europejskiego górnego paleolitu, archeolodzy z angielskiego Durham stwierdzili ostatnio, że trzy z najczęściej występujących mogły funkcjonować jako jednostka komunikacji. Są to: – linia <|>, kropka <-> i <Y>. Połączyli oni znaki z wizerunkami zwierząt stawiając tezę, że stanowią liczby oznaczające miesiące i tworzą części składowe lokalnego kalendarza meteorologicznego rozpoczynającego się wiosną i rejestrującego czas od tego momentu w miesiącach księżycowych. W artykule naukowym „An Upper Palaeolithic Proto-writing System and Phenological Calendar” opublikowanym 5 stycznia 2023 roku w Cambridge University Press przekonują, że znak <Y>, jeden z najczęściej występujących znaków w paleolitycznej sztuce niefiguratywnej, ma znaczenie „Urodzić”. Pozycja tego znaku w ciągu innych oznacza miesiąc porodu. Według nich celem tego systemu kojarzenia zwierząt z informacjami kalendarzowymi było rejestrowanie i przekazywanie informacji o konkretnym czasie kopulowania zwierząt, a później możliwości polowania w danym regionie.

Oznacza to, że tego rodzaju zapis jest najwcześniejszym jak dotąd rozpoznanym przykładem pisma. Dotychczas za takie uznawano pismo klinowe, które Sumerowie stworzyli w Mezopotamii ok 3500 lat p.n.e. Początkowo klinowe pismo sumeryjskie było pismem obrazkowym, z czasem obrazki-znaki zaczęły oznaczać również sylaby.

Artykuł autorstwa Cezarego Koryckiego tworzącego podcast “Historia, jakiej nie znacie”. Poniżej jego materiał o historii pisma “Pismo. Dzieje najważniejszego wynalazku w historii cywilizacji”.

Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!