Niezwykły artefakt z epoki brązu odkryty w trakcie rodzinnych poszukiwań przez 5-letniego Kubę Siodłowskiego, który wraz z mamą Karoliną i tatą Adrianem poszukiwał legalnie wykrywaczem w lesie w pobliżu Ostrowa Lubelskiego w woj. Lubelskim.
Baza źródłowa dla badań nad bronią obuchową z terenu Lubelszczyzny wzbogaciła się o kolejny niezwykle cenny egzemplarz. Sensacyjnego odkrycia dokonała rodzinna grupa poszukiwaczy – w lesie, w rejonie jeziora Mytycze położonego w pobliżu Ostrowa Lubelskiego. Odnaleziony zabytek wykazuje cechy formalne i stylistyczne, które pozawalają identyfikować go z epoką brązu. Jest to siekiera z brązu, którą datować można na około 1300-900 p.n.e..
„Zabytek odkryto za pomocą wykrywacza metali na terenie kompleksu leśnego na gruntach m. Rozkopaczew, gm. Ostrów Lubelski, pow. lubartowski (Ryc.1). Okrycia dokonał Pan Adrian Siodłowski wraz żoną Karoliną – przy czynnym udziale ich syna Jakuba (Fot. 1). Zgodnie z warunkami wydanego pozwolenia na poszukiwania, o odkryciu i zabezpieczeniu znaleziska, odkrywcy niezwłocznie powiadomili służby konserwatorskie. Siekiera spoczywała płytko pod poziomem piaszczystego humusu. W miejscu wydobycia siekiery oraz jego otoczeniu przeprowadzono oględziny konserwatorskie z udziałem odkrywców. Podczas prospekcji terenowej nie natrafiono na inny ruchomy materiał zabytkowy, który łączyć można byłoby ze zgłoszonym znaleziskiem. Ustalono jedynie, że w promieniu kilkuset metrów od wskazanej przez odkrywców lokalizacji nie jest usytuowane żadne dotychczas zewidencjonowane stanowisko archeologiczne.” – poinformował Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków
Przeprowadzony w listopadzie rodzinny weekendowy wypad do lasu przyniósł nieoczekiwany i zaskakujący efekt, nie tylko dla odkrywców ale i dla służb konserwatorskich – siekiera z Rozkopaczewa to niezwykle rzadki zabytek archeologiczny. Z Lubelszczyzny znanych jest dotychczas tylko 7 tego typu egzemplarzy (info. od dr hab, E. Kłosińskirej z IA UMCS w Lublinie). Warto podkreślić, że na analogiczny, w formie i w proporcjach bardzo zbliżony egzemplarz siekiery natrafiono 2 km dalej w sąsiedniej miejscowości tj. Radzicu Starym, gm. Ludwin, w 2012 r. Okoliczności przypadkowego odkrycia siekiery z Radzica Starego opisane zostały w komunikacje zamieszczonym w Lubelskich Wiadomościach Konserwatorskich (przypis poniżej).
„Obie siekiery tj. z Rozkopaczewa (egz. a) i Radzica Starego (egz. b) wykonane zostały najprawdopodobniej z stopu miedzi z cyną. Obie zachowały się w niezwykle dobrym stanie. Jedynie egzemplarz z Radzica Starego posiada niewielkie uszkodzenie w części obuchowej. Powierzchnie siekier pokryte są zielonkawo-szarą patyną. Na powierzchni egzemplarza z Rozkopaczewa widoczne są miejscowe wżery. Zabytki posiadają bardzo zbliżone wymiary i proporcje: dł. 150 mm (egz. a), 141 mm (egz. b); szer. ostrza 88 mm (egz. a),78 mm (egz. b), obucha: 21 mm (egz. a), 25 mm (egz. b). Ich cechą wspólną są szerokie, łopatkowe ostrza, trzony masywne z szerokimi dwoma podniesionymi brzegami, tępo kończone obuchy. Na brzegach obu wyrobów dostrzec można wyraźne szwy odlewnicze, co świadczy o ich wytworzeniu w matrycy (glinianej lub woskowej). Na egzemplarzu z Rozkopaczewa widoczne są też ślady dalszej obróbki metalurgicznej poprzez wyklepywania powierzchni ostrza młotkiem w celu poprawy jego gładkości.” – pisze Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków
Wstępna analiza obu zabytków pozwala już teraz identyfikować je, jak już wyżej wspomniano – z epoką brązu. Broń tego rodzaju, określana w literaturze archeologicznej jako typ Tautušiaų łączona jest z kręgiem kultury wschodniobałtyjskiej. Nawiązując do interpretacji dr hab. E. Kłosińskiej z Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie (przypis poniżej) obie siekiery można uznać jako wyroby importowane, pochodzące prawdopodobnie z terenu północno – wschodniej Polski lub Litwy i datować je można na III-IV okres epoki brązu. Powyższy typ metalowych siekier posiada liczne analogie znalezisk z terenu południowej i wschodniej strefy Morza Bałtyckiego. Na obszarze Polski południowej i wschodniej siekiery typu typ Tautušiaų nadal jednak stanowią wyjątkową rzadkość. W literaturze przedmiotu panuje pogląd, że zbyt silne rozszerzenie ostrza, specyficzne dla tego typu metalowych siekierek nie ułatwiało zastosowania tych form do pracy. Wyraźna staranność i estetyka wykonania, wydaje się być natomiast charakterystyczną cechą siekierek reprezentacyjnych, używanych jako broń bądź przeznaczonych do celów kultowych. Przedmioty te, z uwagi na użyty do ich wytworzenia materiał (brąz) i na funkcję (broń), musiały przedstawiać w ówczesnej epoce bardzo wysoką wartość materialną. Odkryty w Rozkopaczewie zabytek zostanie przekazany do Muzeum Narodowego w Lublinie, w którym znajduje się okaz z Radzica Starego.
Ciekawostką jest że w czerwcu rodzina Siodłowskich będąc również na rodzinnych poszukiwaniach, odkryła w okolicy (około 300 metrów dalej) inny niezwykły artefakt – grot włóczni!
Ten zabytek również został przekazany do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Źródła: G. Mączka, Nowe znaleziska broni obuchowej z terenu Lubelszczyzny [w:] Lubelskie Wiadomości Konserwatorskie Rok. 2012, Lublin 2013, s. 297-299; E. Kłosińska, Znalezisko siekiery brązowej typu Tautusiai z okolic Kocka, pow. Lubartów [w:] Archeologia Polski Środkowowschodniej, Lublin 2005, t. VII, s. 206-210
Zdjęcia: Adrian Siodłowski, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków, G. Mączka
Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!
