Ludzie zamieszkujący południowe tereny obecnej Polski ponad 4 tys. lat temu byli bliscy pod względem genetycznym wcześniejszym społecznościom z tych terenów. To świadczy o ciągłości zasiedlenia tych ziem na przełomie neolitu i brązu – wynika z analiz, które opublikowano w „American Journal of Physical Anthropology”.
W epoce brązu, czyli ponad 3 tys. lat temu, na terenie dzisiejszej południowej Polski zamieszkiwały trzy grupy ludności, charakteryzowane przez archeologów za pomocą trzech określeń: kultury mierzanowickiej, strzyżowskiej i trzcinieckiego kręgu kulturowego. Śladem po ich obecności są m.in. cmentarzyska, w tym groby zbiorowe, charakterystyczne przede wszystkim dla ostatniej z wymienionych grup. Naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu chcieli sprawdzić, jakie było pochodzenie tych ludzi.
W tym celu przeprowadzili badania genetyczne – bazując na tym, co zachowało się na pradziejowych cmentarzyskach. Pobrali materiał genetyczny z niemal 150 kości, a ostatecznie uzyskali DNA z 80 szkieletów. Wstępnie naukowcy skupili się na analizach genomów mitochondrialnych, które dziedziczone są w liniach żeńskich. Porównali je z materiałem genetycznym (rozpoznanym w czasie innych badań) jeszcze wcześniejszych społeczności, mieszkających na tych samych terenach.
Jak powiedziała w rozmowie z PAP główna autorka publikacji, dr inż. Anna Juras z Laboratorium Kopalnego DNA na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, jest to pierwsze, zakrojone na tak szeroką skalę, badanie kopalnego DNA z czasów epoki brązu na terenie Polski. (Główne wnioski dotyczące pochodzenia tych ludzi wysnuwano do tej pory na podstawie zabytków).
„Ustaliliśmy, że przedstawiciele społeczności związanych z kulturą mierzanowicką, strzyżowską i trzcinieckim kręgiem kulturowym (które istniały od 2400 do 1100 lat p.n.e.), pod względem genetycznym przypominali populacje pochodzące ze stepu z okolic Morza Czarnego – oraz ich potomków, m.in. społeczności związane z kulturą ceramiki sznurowej” – powiedziała badaczka.
Naukowcy wiedzą (m.in. dzięki wcześniejszym analizom), że do powstania kultury ceramiki sznurowej przyczynił się napływ ludności koczowniczej, żyjącej na wschodnio-europejskich stepach na początku III tysiąclecia p.n.e. – wówczas lokalna ludność krzyżowała się z imigrantami. Teraz okazało się, że u późniejszych o kilkaset lat społeczności: kultury mierzanowickiej czy trzcinieckiego kręgu kulturowej – widoczna jest ciągłość genetyczna (związana z kulturą ceramiki sznurowej), obecna w liniach żeńskich.
Genetyczka zwraca uwagę na wyróżniające się wyniki badań genomów mitochondrialnych zmarłych przedstawicieli społeczności kultury strzyżowskiej, którzy w pierwszej połowie II tysiąclecia p.n.e. zamieszkiwali południowo-wschodnią część dzisiejszej Polski i Wołyń. Ludność ta zajmowała się uprawą ziemi i hodowlą, znana jest też z zaawansowanego krzemieniarstwa. Zmarłych chowano w grobie w pozycji wyprostowanej na plecach. Społeczność ta wykonywała bogato zdobione naczynia ceramiczne, przeważnie z odciskami sznura. Jak wyjaśnia dr inż. Juras, to właśnie populacja związana z kulturą strzyżowską pod względem genetycznym ma najwięcej wspólnego ze społecznościami pochodzącymi ze stepu.
Zdaniem badaczki potomkowie ludzi związanych z kulturą strzyżowską mogli przybyć na ziemie południowo-wschodniej Polski wraz z pierwszą migracją ze stepu w okresie późnego neolitu. Utworzyli jednak izolowaną populację, rozwijającą się niezależnie od społeczności kultury ceramiki sznurowej. Możliwe też, że już w późniejszym okresie brązu doszło do dodatkowej migracji ludzi ze stepu.
Badaczka zastrzega jednak, że w przypadku szczątków przedstawicieli kultury strzyżowskiej pracowano na niewielkiej liczbie próbek materiału genetycznego. Do pełnego rozstrzygnięcia kwestii pochodzenia tej społeczności potrzeba dalszych analiz. Dr inż. Juras zapowiada, że to nie jest ostatnie słowo jej zespołu badawczego. Liczy ona na to, że dzięki analizom genomów jądrowych uda się zdobyć bardziej szczegółowe informacje dotyczące pochodzenia ludności epoki brązu z Europy centralnej.
Badania sfinansowano w ramach grantu NCN kierowanego przez prof. Przemysława Makarowicza z Wydziału Archeologii UAM.(PAP)
Autor: Szymon Zdziebłowski
Dużo więcej w temacie (w języku angielskim) znajdziecie na stronie serwisu nature.com
Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty! Szukacie wykrywacza dla siebie? – koniecznie zapoznajcie się z ofertą naszego sklepu! ..i napiszcie do nas po rabat!
Zo za nietakt ze strony genetyki, niszczą tezę odwiecznych ziem praniemieckich . Turbolechici triumfują
Czy jest w artykule coś o podobieństwie genetycznym badanych szczątków do dzisiejszej populacji?
W przypadku każdego kraju wygląda to różnie. Dodatkowo wyspy morza śródziemnego rządzą się własnymi prawami ze względu na izolację. np. Jeśli chodzi o „geny” ludność kultury grobów jamowych bo właśnie o niej myśli Pan redaktor używając zwrotu „ludność stepowa” występują w przeważającej większości rdzennej ludności wysp Brytyjskich – WTF..(!) jak oni się nauczyli budować te łodzie? Drugie pytanie też odnoszące się do zagadnień genetyki. Skąd do cholery ciężkiej w Skandynawii wzięli się ci aryjczycy skoro A) badania genetyczne wykazały że ludność Mezolityczna posiadała ciemny (zapewne śniady kolor skóry – badania kości ludności mezolitycznej z Hiszpanii oraz Skandynawii lub Beneluksu). B) U Skandynawów większa część populacji ma geny ludności łowiecko-zbierackiej (mezolitycznej) to jeszcze raz się pytam skąd się wzięli ci aryjczycy, jak badania genetyczne jednoznacznie pokazują że powinni być śniadzi ????
Żadne ziemie nie były odwiecznie germańskie czy słowiańskie. Ludy wędrowały od zarania dziejów i od zarania dziejów mieszały się z miejscowymi. Pojęcie Słowianie czy Germanie w neolicie czy epoce brązu to absurd, te grupy etniczne (i wszystkie inne) jeszcze w tym okresie nie istniały i powstały przez takie właśnie mieszanie się.