Od kilku lat regularnie przypominałem tę historię pisząc również do Muzeum w Dukli, by wreszcie na ekspozycji przy wspomnianej armacie była jakaś wzmianka o jej pochodzeniu… Wkrótce rocznica „wyzwolenia” Jasła – poznajcie więc krótką historię jasielskiej armaty.
Z cyklu kartka z kalendarza. Pomnik który do 1992 roku stał na placu Żwirki i Wigury w Jaśle, a obecnie w muzeum Historycznym w Dukli do którego w czerwcu wspomnianego roku pojechał na renowację i nigdy nie wrócił. Teraz haubicoarmata stanowi tam część ekspozycji II WŚ – bez żadnej wzmianki o jego pochodzeniu.
Upamiętniał on udział czechosłowackich pułków artyleryjskich w wyzwoleniu Jasła 16 stycznia 1945 roku (pułki te wchodziły w skład 1. Czechosłowackiego Korpusu Armijnego). Pułki te po tym zdarzeniu otrzymały nazwę „Pułków Jasielskich”
Pomnik został odsłonięty 17 stycznia 1966 roku, w 21 rocznicę wyzwolenia Jasła spod okupacji hitlerowskiej, jako dar Armii Czechosłowackiej. Na pomniku widniał napis: „Dar Armii Czechosłowackiej, jako symbol braterstwa broni zrodzonego w walce z najeźdźcą hitlerowskim”.
Od początku istnienia do końca lat osiemdziesiątych pod pomnikiem składano kwiaty w kolejne rocznice wyzwolenia Jasła, w Święto Odrodzenia Polski 22 lipca i w Dzień Zwycięstwa, który obchodzono 9 maja. Po zmianie ustroju w Polsce w 1989 roku, pomnik stopniowo niszczał.
Jest to dokładnie radziecka haubicoarmata 152 mm wz. 1937 (MŁ-20), została opracowana w latach 1936-1937. Była jednym z podstawowych dział Armii Czerwonej podczas II wojny światowej.
Dwa zdjęcia są autorstwa B. Łopieńskiego i pochodzą z kartki pocztowej z końca lat 70-tych. Zdjęcia najświeższe są zrobione w Dukli. Większość Jaślan w tym ja zapewne tęskni za armatą po której nie został nawet ślad.
Najciekawsze jest że gdy pierwszy raz 5 lat temu zwróciłem się z zapytaniem o armatę do Muzeum w Dukli dostałem odpowiedź że nie znali jej wcześniejszej historii i to dlatego nie ma wzmianki o pochodzeniu tego zabytku. Jednak w kolejnych latach gdy do nich pisałem i sam również odwiedziłem to muzeum by zobaczyć czy coś się zmieniło… to zawsze się smutno zawodziłem – armata została pozbawiona swojej historii i pochodzenia. Dziś (12.05.2023) dostałem bardzo dobrą informację od pracownika w/w Muzeum że tabliczka z informacją skąd pochodzi armata jest już przy niej umieszczona! Jak widać czasem warto się dopominać o historię i pamięć 🙂
Bibliografia: W. Szymański, Przez Dolinę Śmierci” i Przełęcz Dukielską, Rzeszów 1984. Wikipedia.org
Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!
została pozbawiona historii, bo dłuższy czas temu był czas walki z ,,pomnikami komunizmu” i wymieciono więcej podobnych zabytków, artefaktów, pomników itd, itp , aby nie było śladu po wybawicielu/okupancie. Czy słusznie? w historii znajdzie się kilku takich co pisali historię na nowo.
„i przekują miecze na lemiesze a włócznie na sierpy i nikt więcej nie będzie się szkolił w zabijaniu drugiego człowieka”
To by było na tyle, chrześcijanie! Tfu!